9 روش برای داشتن (الف) اضافی جالب از کاشی
در تزیین ایوان، از کاشی کاری و گچ بری استفاده شدهاست. در مسجد جامع اصفهان نباید از پوشش طاق چشمهها غافل شد؛ ۴۷ دهانه ساخته شده و از ۵۰ روش مختلف برای تزئین آن استفاده شدهاست. با استفاده از روش ساخت ورقچینیشده امکان چاپ قطعات نسبتاً بزرگ وجود دارد. بزرگ این خاندان، «قازار»، ساکن ارمنستان بود و «مانوگ» فرزند او که به (خوجا مانوگ) شهرت داشت، در کوچ بزرگ ارمنیان به ایران به اصفهان آمد و در شمسآباد (اصفهان) مقیم شد، ولی پس از مدتی به محله جلفای اصفهان نقل مکان کرد. شیب در سرویس خصوصاً حمام به طرف کف شو میباشد و معمولاً محل کفشو در وسط حمام پیشبینی میگردد، چنانچه ابعاد فضا کم باشد با کم یا زیاد کردن ملات پشت موزائیک یا کاشی مورد نظر به دست میآید و اگر ابعاد فضا بزرگ باشد، دقیقاً عمل شیب بندی وسیله کرمگیری و شمشهگیری به طرف کفشو انجام شده و با متنسازی بین شمشهها کف، آماده موزائیک فرش ویا نصب سرامیک میگردد. درست است که مسجد در شاهراههای اصلی و معابر قرار داشت و جزئی از شهر بود، اما نمیتوان قداست و قوانین مربوط به آن را در نظر نگرفت.
در شهرستان اوجان، معادن گچ، پوکه، سنگ و فیروزه وجود دارد که زیر نظر مستقیم ادارهٔ معادن و فلزات اداره میشود و با توجه به ذخایر عظیم خاک رس مخصوص کاشی، این مادهٔ استراتژیک به استانهای دیگر حمل شده و بعد از به عملآوری و تولید کاشی با قیمت چندبرابری به استان بارگیری میشود که نتیجهٔ آن بیکار ماندن نیروی جوان جویای کار در شهرستان میشود. تولید نخستین این مجموعه در سال ۱۳۹۱ خورشیدی با گشایش فاز نخست و تولید سالیانه نزدیک به سه و نیم میلیون مترمربع و کارآفرینی مستقیم بیش از ۳۰۰ نفر انجام گرفت. برپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ خورشیدی جمعیت این شهر ۱۰۲٬۲۸۲ نفر (۳۱٬۷۷۵ خانوار) بوده است. دریافتشده در ۶ دی ۱۳۹۵. دریافتشده در ۲۰ ژانویهٔ ۲۰۰۹. دریافتشده در ۲ نوامبر ۲۰۱۹. ↑ حاتم، معماری اسلامی ایران در دورهٔ سلجوقیان، ۱۸. ↑ انارکی، ملک پور و شهرکی، بررسی یادگاریهای مسجد جامع اصفهان، ۱۲۰.
تیمور ضمن ساخت مساجدی در مناطقی از اصفهان، تبریز و شیراز، معماران ماهر این شهرها را هم به سمرقند انتقال داد تا در آنجا هم دست به خلق آثار جدید بزنند و این چنین بود که مساجدی به سبک چهارایوانه حتی در سمرقند ایجاد شد و گنبدها هم از چهارضلعی به شانزدهضلعی تغییر شکل دادند؛ بنابراین مسجد جامع اصفهان الگوی ساخت و تغییر بسیاری از مساجد بودهاست. مسجد جامع اصفهان در سال ۱۳۱۰ ه.ش جز آثار ملی ثبت شد و از آن پس هر ساله قسمتی از بودجهٔ دولتی به آن اختصاص داده شدهاست. در حاشیهٔ سمت راست آن از آیهٔ اول تا آخر سورهٔ دهر حک شده و حاشیهٔ چپ هم دوباره از آیهٔ ۲۱ تا ۲۶ همین سوره حک شدهاست و در آخر این سردر سال خاتمه بنای آن نوشته شدهاست. سردر این راهرو را در دوران صفوی تزئین کردند. فرمان وی به قلم صحیفی و به خط ثلث در سال ۹۹۶ ه.ق گچبری شده و مربوط به دوران نورالدین محمد بن جلالالدین محمد حکیم اصفهانی است. در قرن نهم ه.ق این بنا از نو به فرمان حسنبیک آققویونلو ساخته شد و منارههای اطراف ایوان آن هم ظاهراً در زمان او بنا شدهاست.
در سالهای ۱۳۳۴ ه.ق و ۱۳۳۷ ه.ق نمای خارجی این ایوان با لوحهای بنایی جدید تزئین شد. تزئین این بنا به شکلی است که تمام طرحها از لحاظ ماهیت، اندازه، اجازه و کارکرد به خوبی ترکیب شدهاند و همین عوامل باعث میشوند که بین بنا و آرایش آن پیوند برقرار شود. دلیل این رخداد، کنده شدن تکهای از فوم عایق از مخزن سوخت خارجی و برخورد آن به لبه بال چپ فضاپیما بود که باعث آسیب رسیدن به اجزای حفاظت گرمایی شاتل (کاشی عایق گرمای کربن تقویتشده) شدهبود. مسجدهایی که به سبک چهارایوانی جدید ساخته شدهبود «مسجد ایرانی» ظروف کاشی کاری نامیده میشود. طاقها و ستونها از سبک سلجوقی بهره گرفتهاست و آن را به نام «چهلستون شاه عباسی» میشناسند. در این ضلع مسجد ساختمانهای اساسی و اصلی مسجد به سبک عربی و از خشت خام ساخته شدهاست. در کنار گنبد نظامالملک هم دو چهلستون قرار دارد که در زمان حکمرانی ملکشاه سلجوقی ایجاد شدهاست. مقبرهٔ علامه مجلسی هم که در شمال غربی مسجد قرار داشت در همین زمان مرمت شد. سکوهای آجری مسجد مرمت شده و در نهایت ایوان شمالی که گاهی برای نماز استفاده میشد و سنگفرشهایش دچار نمزدگی شدهبود، دوباره کفسازی شده و هواکشی برای تهویهٔ هوا قرار دادهشد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با وقفهای یکساله مرمت مسجد ادامه پیدا کرد و سازمان میراث فرهنگی هم ایجاد شد.